หากพูดถึง “เต่าญี่ปุ่น” คนไทยส่วนใหญ่จะนึกภาพเต่าน้ำตัวเล็ก ๆ ที่มีแถบสีแดงสดบริเวณแก้ม ซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงยอดนิยมที่พบเห็นได้ทั่วไปตามร้านขายปลาสวยงามและตลาดนัด แต่เคยสงสัยหรือไม่ว่า ทำไมเราถึงเรียกเต่าสายพันธุ์นี้ว่า “เต่าญี่ปุ่น” ทั้งที่ถิ่นกำเนิดที่แท้จริงของมันอยู่ไกลถึงทวีปอเมริกาเหนือ? คำตอบของคำถามนี้หยั่งรากลึกอยู่ในประวัติศาสตร์การค้าสัตว์เลี้ยงของโลกและประเทศไทย
เต่าแก้มแดง: สายพันธุ์จากอเมริกา
ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจว่า เต่าแก้มแดง (Red-eared Slider) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Trachemys scripta elegans มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมอยู่ในแถบลุ่มแม่น้ำมิสซิสซิปปีของประเทศสหรัฐอเมริกาและตอนเหนือของเม็กซิโก พวกมันไม่ได้มีความเกี่ยวข้องทางสายพันธุ์หรือถิ่นที่อยู่กับประเทศญี่ปุ่นแต่อย่างใด
เส้นทางการค้าที่ทำให้ชื่อเรียกเพี้ยนไป
ในช่วงทศวรรษ 1980-1990 ญี่ปุ่นได้กลายเป็นหนึ่งในศูนย์กลางการค้าสัตว์เลี้ยงแปลก (Exotic Pets) ที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก บริษัทในญี่ปุ่นได้นำเข้าลูกเต่าแก้มแดงจำนวนมหาศาลจากฟาร์มเพาะพันธุ์ในสหรัฐอเมริกา เพื่อส่งออกไปขายต่อยังประเทศต่าง ๆ ทั่วเอเชีย รวมถึงประเทศไทย
ในยุคนั้น ประเทศไทยเริ่มมีความต้องการสัตว์เลี้ยงสวยงามจากต่างประเทศมากขึ้น และหนึ่งในผู้นำเข้าและส่งออกรายใหญ่ที่สุดที่เราติดต่อค้าขายด้วยก็คือญี่ปุ่น ด้วยเหตุนี้ เต่าแก้มแดงล็อตแรก ๆ ที่เข้ามาในประเทศไทยจึงถูกนำเข้ามาโดยบริษัทของญี่ปุ่น ทำให้ผู้ค้าและผู้ซื้อชาวไทยในสมัยนั้นเข้าใจและเรียกชื่อตามแหล่งที่มาของสินค้านั่นเอง
ชื่อที่เรียกง่ายและติดปาก
คำว่า “เต่าญี่ปุ่น” เป็นชื่อที่เรียกง่าย จดจำสะดวก และฟังดูน่าสนใจกว่าการเรียกชื่อสายพันธุ์เต็ม ๆ ว่า “เต่าแก้มแดง” หรือ “เรดเอียร์สไลเดอร์” ชื่อนี้จึงแพร่หลายอย่างรวดเร็วและกลายเป็นชื่อสามัญที่คนไทยใช้เรียกเต่าสายพันธุ์นี้จนติดปากมาถึงปัจจุบัน แม้ว่าในภายหลังจะมีการนำเข้าเต่าแก้มแดงโดยตรงจากประเทศอื่น ๆ หรือจากฟาร์มในประเทศไทยเอง แต่ชื่อ “เต่าญี่ปุ่น” ก็ได้ฝังรากลึกในความเข้าใจของคนทั่วไปไปแล้ว
ดังนั้น การที่เราเรียกเต่าแก้มแดงว่า “เต่าญี่ปุ่น” จึงไม่ได้มาจากถิ่นกำเนิดของเต่า แต่มาจาก “ประเทศต้นทาง” ที่เป็นผู้ส่งออกเต่าชนิดนี้เข้ามาในประเทศไทยเป็นรายแรก ๆ นั่นเอง นี่คือตัวอย่างที่น่าสนใจซึ่งแสดงให้เห็นว่าเส้นทางการค้าในอดีตสามารถส่งอิทธิพลต่อการเรียกชื่อและวัฒนธรรมการเลี้ยงสัตว์ของเราได้อย่างไร
